Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2011 yılında ‘Çılgın Proje’ adıyla tanıttığı Kanal İstanbul’un temeli atıldı. Avcılar, Küçükçekmece, Başakşehir ve Arnavutköy’den geçecek projeye göre Kanal İstanbul 45 kilometre uzunluğunda olacak. Hafriyat ile Marmara Denizi’ne 3 ada yapılacak
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kanal İstanbul’u 2011 yılında “İstanbul’u kurtaracak proje’ diye tanıttı. Binlerce geminin ücretsiz olarak geçtiği, binlerce grostonluk gemilerin tehdit ettiği İstanbul Boğaz’ı için alternatif bir boğaz yapma fikri o zaman atıldı. Aradan 10 yıl geçti ve Kanal İstanbul’un temeli atıldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İstanbul’un kaderini değiştirecek proje olarak tanıtılan Kanal İstanbul’un ÇED raporunu tamamladı.
100 yıl hizmet verecek
Projenin 5 yılda tamamlanması bekleniyor. İnşaat aşamasında ise yaklaşık 5 bin işçi çalışacak. Proje tamamlandığında ise bin kişiye istihdam sağlayacak. 1,350 DTW büyüklüğündeki gemilerin bile geçişi için uygun olacak. Kanal derinliğine bağlı olarak yaklaşık 1,5 milyar metreküp hafriyat çıkması bekleniyor. Deniz ve dip taramasından da 115 milyon metreküp malzemenin çıkacağı tahmin ediliyor. Proje tamamlandığında ise 100 yıl hizmet verecek.
İki konteyner liman
Kanal İstanbul Projesi kapsamında, kanal dışında başka inşaatlar da yapılacak. Hem Marmara Denizi’ne hem de Karadeniz’e konteyner yük limanı yapılacak. Karadeniz’e yapılacak olan liman 4,8 kilometre uzunluğunda olacak. Derinliği ise en az 18 metre olacak. Bin 500 hektar alana ise lojistik merkez kurulacak. 3 havalimanı ve demir yolu ile entegnesi sağlanacak. Marmara Denizi’ne yapılması planlanan konteyner limanı ise 360 metre yanaşma mesafeli 4 limana sahip olacak. Ayrıca Küçükçekmece ile Sazlıdere’ye ise yatlimanı yapılacak. Küçükçekmece Gölü’ne yapılacak olan bin 200, Sazlıdere’ye yapılacak olan da 860 tekne kapasiteli olacak.
Hafriyatlar ada olacak
Kanal çalışması çıkan hafriyattan uygun olan materyal ile de Marmara Denizi’ne 3 grup ada yapılması planlanıyor. ÇED raporunda yer alan ifadelere göre birinci grup ada 3 bölümden oluşacak ve toplam alanı 186 hektar olacak. İkinci grup ada ise 4 adadan oluşacak ve toplam alanı 155 hektar olacak. Üçüncü grup ada 3 adadan oluşup 104 hektar alanı kaplayacak. Çıkan hafriyat ada dışında, Karadeniz kıyısının doldurulmasında ve Terkos Gölü’nün olduğu bölgeye yeni kıyı yapımında kullanılacak.
İşte güzergah
Tamamlanan rapora göre, Kanal İstanbul’un güzergahının uzunluğu 45 kilometre. Kanal, Avcılar, Küçükçekmece, Başakşenir ve Arnavutköy ilçelerinden geçecek. Güzergah Marmara Denizi’ni Küçükçekmece Gölü’nden ayıran kıstaktan başlayarak, Sazlıdere Baraj Havzası boyunca devam edecek. Ardından Sazlıbosna Köyü’nü geçerek Dursunköy’ün doğusuna ulaşıp Baklalı Köyü’nü geçtikten sonra Terkos Gölü’nün batısında Karadeniz’e ulaşacak. 7 km’si Küçükçekmece, 3 bin 100 metresi Avcılar, 6 bin 500 metresi Başakşehir kalan yaklaşık 29 kilometre ise Arnavutköy sınırları içinde olacak.
6 köprü geliyor
Kanal İstanbul’un üzerinden geçecek 6 köprü ile kara ve demiryolu ulaşımı sağlanacak. Yapılacak köprülerin güzergahları da belli oldu. Köprüler dışında kanal içerisinde acil durum rıhtımları yapılacak. Gemi trafiğinin sağlanması, güvenli trafik ve kaza ya da arıza anında müdahale için 6 kilometrede bir olmak üzere 8 tane acil durumda yanaşmak için cep yapılacak. Bu ceplerin uzunluğu en az 750 metre olacak. Bunun dışında projede kanalın işletilmesine yönelik acil müdahale merkezleri, kanal giriş ve çıkış yapıları, gemi trafik sistemleri gibi alt ve üst yapılar, dalgakıranlar, fenerler ve Karadeniz ile Marmara Denizi’nde bekleme alanları yapılacak.
23 km kare kamulaştırma
Kanal İstanbul ile ilgili en çok konuşulan konulardan biri de kamulaştırma alanlarıydı. Rapora göre 45 kilometrelik güzergahın 8’si Küçükçekmece Gölü, 12’si ise Sazlıdere’den geçiyor. Bir kilometrelik alan ise orman. Geri alan yerler kamulaştırılacak ve bu alan yaklaşık 23 kilometre kare. Nüfus yoğunluğunun en çok olduğu yerler ise Küçükçekmece-Avcılar hattı ise Baklalı-Terkos arasında bulunuyor. Projeden en fazla etkilenecek alanlar arasında ise 35 bin kişinin yaşadığı Şahintepesi ile 14 bin kişinin yaşadığı Altınşehir geliyor.
Baklalı taşınmaktan kurtuldu
Diğer 4 projede kanal Baklalı Köyü’nün üzerinden geçiyordu. Bu da köyün taşınmasına neden olacaktı. 4. güzergah köyü koruduğu için tercih edildi ve toplumsal tepki oluşması engellendi.
Neden Kanal İstanbul?
ÇED raporunda Kanal İstanbul’a neden ihtiyaç duyulduğu ise şu şekilde anlatılıyor: İstanbul Boğaz’ından ticari gemiler Montrö Anlaşması’na göre geçiyor ve anlaşmanın yapıldığı dönemde boğazdan yıllık 3 bin gemi geçiyordu. Ancak bu rakam günümüzde 50 bini buldu. 2030’da 65 bini, 2050 yılında ise 100 bine yaklaşması tahmin ediliyor. Oysa benzer şekilde kıyaslayabileceğimiz Suveyş Kanalı’ndan yılda 17 bin gemi geçiyor. Şehir hatları ve balıkçı tekneleriyle İstanbul Boğazı’nın günlük trafiği 2 bin 500’ü geçiyor.
5 alternatif arasından seçildi
1- Silivri-Çatalca-Karacaköy (Terkos Batı) Koridoru: Bu koridorun başlangıç noktası Silivri olup, Terkos Gölü’nün batısındaki Karacaköy’ün doğusunda yer alan Ormanlı Köyü Kuzey’inde sona eriyor. Yaklaşık 67 km uzunluğunda. Bu koridor Büyükçekmece Baraj Gölü’ne su sağlayan dereleri etkilediğinden Büyükçekmece Baraj Gölü’nün devre dışında kalmasına neden olacaktı.
2- Silivri-Çatalca-Durusu Koridoru: Başlangıç noktası Silivri olan bu güzergâh, Terkos Gölü’nün doğusunda yer alan Durusu Köyü yakınlarında sona eriyor. Toplam kanal boyu yaklaşık 57 km bu güzergah Sazlıdere ve Terkos Baraj havzasını olumsuz yönde etkileyecekti.
3- Büyükçekmece-Yassıören-Durusu Koridoru: Bu güzergâhın başlangıç noktası, Büyükçekmece Baraj Gölünü Marmara Denizi’nden ayıran kıstak. Toplam uzunluğu yaklaşık 49 kilometre. Güzergah, Büyükçekmece ve Sazlıdere Barajlarını doğrudan; Terkos Baraj Gölü’nü de çok az etkiliyordu.
4- Küçükçekmece-Sazlıdere-Durusu Koridoru: Marmara Denizi’ni Küçükçekmece Gölü’nden ayıran kıstaktan başlayan kanal güzergahı, Küçükçekmece gölünü 8 km kadar kat ediyor. Devamında Sazlıdere Baraj Havzasını kullanan kanal yaklaşık 45 kilometre. Bu güzergahta ise sadece Sazlıdere Barajı iptal ediliyor.
5- Küçükçekmece-Başakşehir-Ağaçlı Koridoru: Bu güzergâh çalışması, Alibeyköy Barajı’nın devre dışı bırakılma ihtimaline göre hazırlandı. Bu koridorun geçtiği bölgenin tamamına yakını, taş ocaklarının bulunduğu sert zeminli bölge. Bu nedenle, yapımı en zor kanal koridoruydu.